بیماری عروق مغزی

کلمه مغزی عروقی از دو بخش تشکیل شده است: "سربرو" که به بخش بزرگ مغز اشاره دارد و "واسکولار" به معنای شریان ها و وریدها. با هم، کلمه عروق مغزی به جریان خون در مغز اشاره دارد. اصطلاح بیماری عروق مغزی شامل کلیه اختلالاتی است که در آن ناحیه ای از مغز به طور موقت یا دائم تحت تأثیر ایسکمی یا خونریزی قرار می گیرد و یک یا چند رگ خونی مغز در فرآیند پاتولوژیک درگیر می شوند. بیماری عروق مغزی شامل سکته مغزی، تنگی کاروتید، تنگی مهره و تنگی داخل جمجمه، آنوریسم و ​​ناهنجاری های عروقی است.برای مشاوره با بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران اینجا کلیک کنید.

محدودیت در جریان خون ممکن است به دلیل باریک شدن عروق (تنگی)، تشکیل لخته (ترومبوز)، انسداد (آمبولی) یا پارگی عروق خونی (خونریزی) رخ دهد. فقدان جریان خون کافی (ایسکمی) بر بافت مغز تأثیر می گذارد و ممکن است باعث سکته شود.

جریان خون به مغز

قلب از طریق دو مجموعه شریان، شریان های کاروتید و شریان های مهره ای، خون را به سمت مغز پمپاژ می کند. شریان‌های کاروتید در جلوی گردن قرار دارند و وقتی نبض خود را درست زیر فک می‌گیرید احساس می‌کنید. شریان‌های کاروتید به شریان‌های خارجی و داخلی نزدیک بالای گردن تقسیم می‌شوند و شریان‌های کاروتید خارجی خون را به صورت می‌رسانند و شریان‌های کاروتید داخلی به داخل جمجمه می‌روند. در داخل جمجمه، شریان های کاروتید داخلی به دو شریان بزرگ منشعب می شوند - شریان های مغزی قدامی و میانی و چندین شریان کوچکتر - شریان های چشمی، ارتباطی خلفی و شریان مشیمیه قدامی. این شریان ها خون را به دو سوم جلوی مغز می رسانند.

شریان های مهره ای در امتداد ستون فقرات امتداد دارند و از بیرون قابل احساس نیستند. شریان‌های مهره‌ای به هم می‌پیوندند و یک شریان پایه منفرد در نزدیکی ساقه مغز تشکیل می‌دهند که در نزدیکی قاعده جمجمه قرار دارد. سیستم ورتبروبازیلار شاخه های کوچک زیادی را به ساقه مغز می فرستد و منشعب می شود تا شریان های مخچه ای و مننژیال خلفی را تشکیل دهند که یک سوم پشتی مغز را تامین می کند. سیاهرگ های گردن و سایر سیاهرگ ها خون را از مغز خارج می کنند.

از آنجایی که مغز برای تامین خون خود تنها به دو مجموعه از شریان های اصلی متکی است، سالم بودن این شریان ها بسیار مهم است. اغلب، علت زمینه‌ای سکته مغزی ایسکمیک، انسداد شریان‌های کاروتید با تجمع چربی به نام پلاک است. در طی یک سکته مغزی هموراژیک، یک شریان داخل یا روی سطح مغز پاره شده یا نشت کرده است که باعث خونریزی و آسیب در داخل یا اطراف مغز می شود.

شرایط و علت اصلی هر چه باشد، بسیار مهم است که جریان خون و اکسیژن مناسب در اسرع وقت به مغز بازگردانده شود. بدون اکسیژن و مواد مغذی مهم، سلول های مغزی آسیب دیده یا آسیب دیده یا در عرض چند دقیقه می میرند. هنگامی که سلول های مغز می میرند، نمی توانند بازسازی شوند و ممکن است آسیب های مخربی رخ دهد که گاهی منجر به ناتوانی های جسمی، شناختی و ذهنی می شود.

آمار بیماری های عروق مغزی

• در سال 2003 حدود 157803 مورد مرگ ناشی از عروق مغزی وجود داشت. 138397 مورد آن مربوط به افراد 65 سال و بالاتر بوده است.
• بیماری عروق مغزی شایع ترین رویداد عصبی تهدید کننده زندگی در ایالات متحده است که آترواسکلروز داخل جمجمه ای مسئول تقریباً 40000 مورد از این حملات در سال است که 10 درصد از کل سکته های مغزی ایسکمیک را شامل می شود.
• سکته مغزی سومین علت مرگ و میر در ایالات متحده است. از بیش از 700000 نفری که هر سال تحت تاثیر قرار می گیرند، حدود 500000 نفر از این حملات اولیه و 200000 نفر تکراری هستند. حدود 25 درصد از افرادی که از اولین سکته مغزی خود بهبود می یابند، در عرض پنج سال دوباره دچار سکته مغزی می شوند.
• سکته مغزی یکی از علل اصلی ناتوانی طولانی مدت جدی است، به طوری که تخمین زده می شود که 5.4 میلیون بازمانده از سکته مغزی در حال حاضر زنده هستند. انجمن قلب آمریکا تخمین می زند که در سال 2003، سکته مغزی حدود 51.2 میلیارد دلار هزینه مستقیم و غیرمستقیم فقط در ایالات متحده داشت.
• آخرین آمار شیوع از انجمن قلب آمریکا تخمین می زند که 5400000 نفر سکته مغزی را تجربه کرده اند.
• هر ساله حدود 30000 نفر در ایالات متحده دچار پارگی آنوریسم مغزی می شوند و 6 درصد ممکن است آنوریسم پاره نشده داشته باشند.
• ناهنجاری های شریانی وریدی (AVMs) در حدود 1 درصد از جمعیت عمومی وجود دارد. خطر خونریزی ناشی از AVM 4 درصد در سال با 15 درصد احتمال سکته مغزی یا مرگ با هر خونریزی است.

تست های تشخیصی عروق مغزی

اکثر مشکلات عروق مغزی را می توان از طریق آزمایش های تصویربرداری تشخیصی شناسایی کرد. این آزمایشات به جراحان مغز و اعصاب اجازه می دهد تا شریان ها و عروق داخل و اطراف مغز و خود بافت مغز را مشاهده کنند.

آنژیوگرافی مغزی (که آنژیوگرافی مهره‌ای، آنژیوگرافی کاروتید نیز نامیده می‌شود): شریان‌ها معمولاً در عکس‌برداری با اشعه ایکس دیده نمی‌شوند، بنابراین از رنگ کنتراست استفاده می‌شود. به بیمار بی حسی موضعی داده می شود، سرخرگ معمولاً در ساق پا سوراخ می شود و یک سوزن به داخل شریان وارد می شود. یک کاتتر (یک لوله بلند، باریک و انعطاف پذیر) از طریق سوزن وارد شریان می شود. سپس از طریق عروق اصلی شکم و قفسه سینه عبور می کند تا زمانی که به درستی در شریان های گردن قرار گیرد. این روش توسط فلوروسکوپ (اشعه ایکس ویژه ای که تصاویر را بر روی مانیتور تلویزیون پخش می کند) نظارت می شود. سپس رنگ کنتراست از طریق کاتتر به ناحیه گردن تزریق می شود و عکس های اشعه ایکس گرفته می شود.

کاروتید دوپلکس (که به آن سونوگرافی کاروتید نیز گفته می شود): در این روش از سونوگرافی برای کمک به تشخیص پلاک، لخته شدن خون یا سایر مشکلات مربوط به جریان خون در شریان های کاروتید استفاده می شود. یک ژل محلول در آب روی پوست جایی که قرار است مبدل (دستگاهی که امواج صوتی با فرکانس بالا را به شریان های مورد آزمایش هدایت می کند) قرار داده می شود. ژل به انتقال صدا به سطح پوست کمک می کند. سونوگرافی روشن می شود و تصاویری از شریان های کاروتید و اشکال موج نبض به دست می آید. هیچ خطر شناخته شده ای وجود ندارد و این آزمایش غیرتهاجمی و بدون درد است.

توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan) : یک تصویر تشخیصی که پس از خواندن اشعه ایکس توسط کامپیوتر ایجاد می شود. در برخی موارد، دارویی از طریق ورید تزریق می شود تا به برجسته سازی ساختارهای مغز کمک کند. استخوان، خون و بافت مغز دارای تراکم بسیار متفاوتی هستند و به راحتی در سی تی اسکن قابل تشخیص هستند. سی تی اسکن یک تست تشخیصی مفید برای سکته های هموراژیک است زیرا خون به راحتی قابل مشاهده است. با این حال، آسیب ناشی از سکته مغزی ایسکمیک ممکن است برای چندین ساعت یا چند روز در سی تی اسکن آشکار نشود و سرخرگ های منفرد در مغز دیده نشوند. CTA (سی تی آنژیوگرافی) به پزشکان اجازه می دهد رگ های خونی سر و گردن را ببینند و به طور فزاینده ای به جای آنژیوگرافی تهاجمی استفاده می شود.

سونوگرافی داپلر: یک ژل محلول در آب روی مبدل (دستگاهی که امواج صوتی با فرکانس بالا را به شریان یا سیاهرگ مورد آزمایش هدایت می کند) و پوست روی وریدهای اندام تحت آزمایش قرار می گیرد. در صورت طبیعی بودن سیستم وریدی، صدای "سوئیش" روی داپلر شنیده می شود. هر دو سیستم وریدی سطحی و عمقی ارزیابی می شوند. هیچ خطر شناخته شده ای وجود ندارد و این آزمایش غیرتهاجمی و بدون درد است.

الکتروانسفالوگرام (EEG): یک آزمایش تشخیصی با استفاده از دیسک های فلزی کوچک (الکترود) که روی پوست سر فرد قرار می گیرد تا تکانه های الکتریکی را بگیرد. این سیگنال های الکتریکی به صورت امواج مغزی چاپ می شوند.

پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات): یک آزمایش تشخیصی تهاجمی که با استفاده از یک سوزن نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی را از فضای اطراف نخاع خارج می‌کند. این آزمایش می تواند در تشخیص خونریزی ناشی از خونریزی مغزی مفید باشد.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): یک آزمایش تشخیصی که با استفاده از میدان های مغناطیسی و فناوری رایانه، تصاویر سه بعدی از ساختارهای بدن تولید می کند. این می تواند به وضوح انواع مختلف بافت عصبی را نشان دهد و تصاویر واضحی از ساقه مغز و مغز خلفی را نشان دهد. MRI مغز می تواند به تعیین اینکه آیا علائمی از سکته های کوچک قبلی وجود دارد یا خیر کمک می کند. این آزمایش غیر تهاجمی است، اگرچه برخی از بیماران ممکن است در تصویرگر دچار کلاستروفوبیا شوند.

آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی (MRA): این یک مطالعه غیر تهاجمی است که در دستگاه تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) انجام می شود. تصاویر مغناطیسی توسط کامپیوتر جمع آوری می شوند تا تصویری از شریان های سر و گردن ارائه کنند. MRA رگ های خونی واقعی در گردن و مغز را نشان می دهد و می تواند به تشخیص انسداد و آنوریسم کمک کند.